 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Charakterystyka gminy Staszów
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Położoną nad doliną rzeczki Kacanki wieś upodobał sobie ksiądz Hugo Kołłątaj, współtwórca Konstytucji 3 maja. Do tego stopnia, że kazał swoje serce po śmierci tam zostawić
Współtwórca Konstytucji 3 maja zmarł 28 lutego 1812 roku w Warszawie. Pochowany został na Powązkach. Urna z jego sercem trafiła jednak do kościoła w przysiółku Wiśniowej Poduchowna. Świątynię pw. Przemienienia Pańskiego zbudował w 1680 roku Karol Tarło, późniejszy podkanclerzy koronny. W jej ołtarzu głównym zwracają uwagę kamienne posągi świętych apostołów Piotra i Pawła. O tym, że w kościele złożona została urna z sercem jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, świadczy tablica wmurowana w ścianę prezbiterium w 70 lat po jego śmierci.
Parafia erygowana w 1810 r. Kościół w Wiśniowej, z kamienia, jako szpitalny, zależny od parafii w Kiełczynie postawił hrabia Karol Tarło w 1680 r. Uroczyście poświęcony przez sufragana krakowskiego bpa Mikołaja Oborskiego 15 listopada 1681 r. Samodzielną parafię staraniem Eustachego Kołłątaja, dziedzica Wiśniowej, erygował biskup kielecki Wojciech Górski 10 lipca 1810 r. W ścianie prezbiterium pod pamiątkową tablicą spoczywa serce ks. Hugona Kołłątaja. Budynek kościoła na rzucie prostokąta z wmurowanym wewnątrz węższym, półkolistym prezbiterium, wokół którego mieści się zakrystia. Prezbiterium bez okien. W nawie cztery okna - witraże, na chórze jedno. Drewniany sufit otynkowany. Główne drzwi od zachodu. Od południa portal barokowy z XVIII w. Główny ołtarz z kamienia z posągami świętych Apostołów Piotra i Pawła. Ruchomy obraz Przemienienia Pańskiego. Tabernakulum metalowe, obłożone marmurowymi płytami. W nawie dwa boczne ołtarze z kieleckiego marmuru z obrazami: 1) Matka Boża z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem, 2) Matka Boża Częstochowska. Dach dwuspadowy w stylu wczesnobarokowym. Wysoka 8-boczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią o charakterze barokowym. Kościół ostatnio restaurowany w latach 1990-91 przed uroczystością dwusetnej rocznicy Konstytucji 3 Maja. Parafia posiada akta parafialne od 1838 r.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kościół pw. Przemienienia Pańskiego
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Około półtora kilometra dalej na wschód stoi klasycystyczny pałac należący niegdyś do roku Kołłątajów. Wybudował go, prawdopodobnie z wykorzystaniem wzniesionej wiek wcześniej siedziby Tarłów, starosta trześniewski Rafał Kołłątaj. W 1803 roku Wiśniową kupił jego bratanek Eustachy Kołłątaj.
Jak piszą Jerzy Fijałkowski i Maciej A. Zarębski w "Sekretach zamków i pałaców ziemi staszowskiej" (Staszów 1997), pieniądze na zakup dał mu prawdopodobnie wuj Hugo, który potem traktował majątek jak własny. Miał zgromadzić tam duży księgozbiór, a także przyczynił się do założenia parku.
Na zwróconym na północ frontonie pałacu widnieją herby Kołłątajów z kotwicą. Bardziej okazale wygląda jednak południowa fasada gmachu z sześcioma kolumnami.
Obecnie w pałacu mieści się szkoła podstawowa i biblioteka publiczna. Wewnątrz zwraca uwagę obszerna barokowa klatka schodowa. W jednym z pomieszczeń znajduje się Izba Pamięci Hugona Kołłątaja, powstała w 1967 roku dzięki regionaliście Janowi Henrykowi Góralowi. Zgromadzono w niej m.in. bogatą kolekcję publikacji autora "Anonima listów kilka". Można tam też dowiedzieć się wiele o życiu i działalności tego duchownego, pisarza i polityka, który dzieciństwo spędzał w pobliskich Nieciesławicach, a szkołę średnią kończył w Pińczowie.
Czasy Hugona Kołłątaja pamiętają stare drzewa pozostałe z dawnego parku. Między bramą wjazdową a pałacem rośnie potężna biała topola, której wysokość przekracza 30 metrów. Na otoczonym starym murem terenie rosną jeszcze dwie takie topole, a także dwa klony, dąb i orzech czarny, które zostały uznane za pomniki przyrody. Od pałacu na południe prowadzi przepiękna aleja. Być może ksiądz Kołłątaj chodził nią do altany wbudowanej w mur.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ma również Wiśniowa swoje tajemnice. Pod wzgórzem - naprzeciwko pałacu znajduje się tajemnicza, wydrążona w lessie piwnica. Obecnie jest ona nim niemal całkowicie zasypana. Jej długość sięga do kilkunastu metrów, a obecna wysokość to ok. 1,2 m. Niegdyś z pewnością stanowiła wejście do systemu piwnic i była połączona z usytuowanym powyżej dworem lub niedużym zamkiem drewnianym. Mówi się, że został on zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, o czy mają świadczyć wykopywane niekiedy w okolicach dworu kości.
Pisząc o zabytkach Wiśniowej nie sposób pominąć przyrody i krajobrazu tego regionu. Głównym czynnikiem wpływającym na atrakcyjność tej wsi jest położenie w malowniczej dolinie rzeki Kacanki oraz dwa dobrze naświetlone wzgórza pełne głębokich lessowych wąwozów. Na wzgórzu pod którym znaleźć można pozostałości dworu, w zamierzchłych czasach uprawiano (co jest wielce prawdopodobne) winną latorośl. Bagniste, trudno dostępne rozlewiska, rzeki Kacanki dostarczały zaś wody koniecznej do uprawy i zapewniały ochronę przed wrogami. W okolicy mówi się, że do dziś można wykopać z ziemi pozostałości drewnianego mostu prowadzącego z pałacu Kołłątajów do tajemniczego dworu.
Powyższy tekst jest tylko pobieżnym przedstawieniem tej arcyciekawej miejscowości. Jak wiele miejscowości Ziemi Staszowskiej skrywa ona jeszcze wiele tajemnic czekających na odkrywcę.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jak tam trafić
Wiśniowa położona jest w gminie Staszów. Jadąc drogą Staszów - Opatów, należy skręcić we wsi Sztombergi w prawo. Izbę Pamięci Hugona Kołłątaja i wnętrza pałacu zwiedzać można w godzinach pracy szkoły.
|
|
